ಪೋಷಕ-ಶಿಕ್ಷಕರ ಮಹಾಸಭೆ (PTM)ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾಹಿತಿ.

 ಪೋಷಕ ಶಿಕ್ಷಕರ ಮಹಾಸಭೆ (Parent-Teacher Meet)ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು

ಸಮಯ ಬೆಳಗ್ಗೆ 10-00 ರಿಂದ 11-00ಗಂಟೆ :

ಪೋಷಕರ ಸಭೆಯ ಉದ್ಘಾಟನೆ. ಪರಿಚಯ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಗತ.

ಶಿಷ್ಟಾಚಾರ (protocol)ದ ಪ್ರಕಾರ ವೇದಿಕೆ ಮೇಲೆ ಆಸಿನರಾದ ಗಣ್ಯರಿಂದ ಉದ್ಘಾಟನೆ(ಜ್ಯೋತಿ ಬೆಳಗುವುದು/ಸಸಿಗೆ ನೀರೆರೆಯುವುದು ಮುಂತಾದವು) ಮಾಡಿಸುವುದು. ಪಾಲಕ/ಪೋಷಕರ ಪರಿಚಯ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಸ್ವಾಗತ ಕೋರುವುದು.

ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠಿಕೆ ಓದುವುದು : ಪ್ರತಿದಿನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಲ್ಲಿ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠಿಕೆ ಓದುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಲ್ಲೂ ಸಂವಿಧಾನ ಪೀಠಿಕೆಯನ್ನು ಓದುವುದು(ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಸರ್ವರೂ ಈ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗುವುದು).

ಸಭೆಯ ಉದ್ದೇಶಗಳ ಮಂಡನೆ :

ಪೋಷಕ ಶಿಕ್ಷಕರ ಮಹಾಸಭೆ (Parent-Teacher Meet) ಎಂಬುದು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಸರ್ವತೋಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರ ನಡುವೆ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ನಡೆಸುವ ಒಂದು ಸಭೆಯಾಗಿದೆ. 

             ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳುಶಾಲಾ/ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲಾ-ಕಾಲೇಜುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪೋಷಕರಲ್ಲಿ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಚೈತನ್ಯಶೀಲ ಸಮಾಜ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಾಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಅರ್ಹ ವಯೋಮಾನದ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಶಾಲೆಗೆ ದಾಖಲಾಗಿ, ನಿರಂತರವಾಗಿ ಹಾಜರಾಗಿ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ. 

ಮಹಾಸಭೆಯ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶಗಳು

• ಪೋಷಕರ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆ: 
• ಮಕ್ಕಳ ಕಲಿಕೆಯು ಶಾಲೆ, ಮನೆ ಮತ್ತು ಸಮಾಜಗಳ ನಡುವೆ ನಿರಂತರ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಮಕ್ಕಳ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರ ಪಾತ್ರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿದ್ದು, ಅವರನ್ನು ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ  ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರು-ಪೋಷಕರ ನಡುವೆ ನೇರ ಮತ್ತು ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಸಂವಹನವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು.
• ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಚರ್ಚೆ:  ಮಕ್ಕಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರಗತಿ, ಹಾಜರಾತಿ, ಪರೀಕ್ಷಾ ಸಿದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಕುರಿತು ಶಿಕ್ಷಕರು ಪೋಷಕರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುವುದು.
• ಸರಕಾರದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಮಾಹಿತಿ: ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಅನುಷ್ಠಾನಿಸಲಾಗಿರುವ ಉಪಕ್ರಮಗಳು, ಪೋಷಕರು, ಶಿಕ್ಷಕರು ಹಾಗೂ ಸ್ಥಳೀಯ ಜನಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯಿಂದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಪೂರಕವಾದ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಪೋಷಕ-ಶಿಕ್ಷಕ ಸಭೆಗಳ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
• ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಪರಿಹಾರ: ಪೋಷಕರಿಂದ ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ, ಅವುಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸವಾಲುಗಳು (ಕಲಿಕೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ, ಮಾನಸಿಕ) ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಅಗತ್ಯತೆಗಳ ಕುರಿತು ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸುವುದು.
• ಸಹಕಾರ ಮತ್ತು ಬೆಂಬಲ: ಶಾಲೆಯ ಸುಗಮ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಶಿಕ್ಷಕರು, ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ನಡುವೆ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಬೆಳೆಸುವುದು.
• ಶಾಲಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ: ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಗಳ ಕುರಿತು ಪೋಷಕರಲ್ಲಿ ಭರವಸೆ ಮೂಡಿಸುವುದು, ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ದಾಖಲಾತಿ ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಶಾಲಾ ಯೋಜನೆಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ಪೋಷಕರ ಸಲಹೆ-ಸಹಕಾರ ಪಡೆಯುವುದು.
• ಸಮಗ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ: ಮಕ್ಕಳ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ (All-round Development) ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆ, ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರು ಎಂಬ ಮೂರು ಕಂಬಗಳು ಸಮಾನ ಬಲದಿಂದ ನಿಲ್ಲುವಂತೆ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು.

ಸಮಯ ಬೆಳಗ್ಗೆ 11-00 ರಿಂದ 12-00ಗಂಟೆ :

         ಮಕ್ಕಳ ಕಲಿಕಾ ಪ್ರಗತಿ, ಹಾಜರಾತಿ ಮಾಹಿತಿ ಹಂಚಿಕೆ, ಪೋಷಕರೊಂದಿಗೆ ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರಗತಿ ಪತ್ರ ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಗತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ.

ಎಸ್ ಎಸ್ ಎಲ್ ಸಿ ಮತ್ತು ಪಿಯುಸಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಸಿದ್ಧತೆಗೆ ಅನುಕೂಲಿಸಲು ಅಧ್ಯಾಯವಾರು, ವಿಷಯಾವಾರು ನೀಲ ನಕ್ಷೆ, ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೋಠಿ, ಮಾದರಿ ಪ್ರಶ್ನೆಪತ್ರಿಕೆಗಳು, ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ವಿಧಾನ, ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಪೂರ್ವ ಸಿದ್ಧತಾ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳು, 2 ಅಂತಿಮ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಬಗ್ಗೆ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಭಯ ಮತ್ತು ಆತಂಕ ನಿವಾರಣೆ, ಏಕಾಗ್ರತೆ, ಮಾನಸಿಕ ಒತ್ತಡ ನಿರ್ವಹಣೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಜ್ಞರಿಂದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುವುದು. ಸಂವಾದ/ಪ್ರೇರಣಾ ಆಯೋಜಿಸುತ್ತಿರುವ

            ಪಾಠ ಆಧಾರಿತ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ (LBA) ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ, ಕಲಿಕಾ ಉಪಕ್ರಮಗಳು, ಪ್ರೋತ್ಸಾಯದಾಯಕ ಯೋಜನೆಗಳು, ಭೌತಿಕ ಹಾಗೂ ಕಲಿಕಾ ಸೌಕರ್ಯಗಳು, ಪೋಷಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುವುದು.

ಮಕ್ಕಳ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರ ಪಾತ್ರದ ಬಗ್ಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು :

        ಮಕ್ಕಳ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (Holistic Development) ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರ ಪಾತ್ರವು ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ.

ಮಕ್ಕಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಮನೆ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಸಹಭಾಗಿತ್ವದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯ. ಪೋಷಕರ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವು ಈ ಎರಡೂ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಹೇಗೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:

ಮಕ್ಕಳ ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರ ಪಾತ್ರ :

ಮಗುವಿನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ, ಭಾವನಾತ್ಮಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಬೌದ್ಧಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಪೋಷಕರು ಅಡಿಪಾಯ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ.

 1. ಭಾವನಾತ್ಮಕ ಬೆಂಬಲ ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆ:

• ಷರತ್ತುರಹಿತ ಪ್ರೀತಿ: ಮಗುವಿಗೆ ಪ್ರೀತಿ, ವಿಶ್ವಾಸ, ಮತ್ತು ಭದ್ರತೆಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು. ಇದು ಅವರ ಆತ್ಮಗೌರವವನ್ನು (Self-esteem) ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
• ಸಂವಹನ: ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡುವುದು, ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸಂತೋಷಗಳನ್ನು ಕೇಳುವುದು, ಭಾವನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಸುರಕ್ಷಿತ ವಾತಾವರಣವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವುದು.
• ಒಳ್ಳೆಯ ನಡತೆ ಮಾದರಿ: ಪೋಷಕರು ತಾವು ಉತ್ತಮ ನಡವಳಿಕೆ, ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರೋಲ್ ಮಾಡೆಲ್ ಆಗಬೇಕು.

 2. ಬೌದ್ಧಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ:

• ಕಲಿಕೆಗೆ ಪೂರಕ ವಾತಾವರಣ: ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಸೂಕ್ತವಾದ ಶಾಂತ ವಾತಾವರಣ ಮತ್ತು ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು.
• ಕೌತುಕ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ: ಕಥೆ ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುವುದು, ಒಟ್ಟಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದು, ಪ್ರಶ್ನೆಗಳನ್ನು ಕೇಳಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು. ಇದು ಅವರ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ಚಿಂತನೆ (Critical Thinking) ಮತ್ತು ಕುತೂಹಲವನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತದೆ.
• ಶಾಲೆ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಸಹಕಾರ: ಶಾಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಹೋಂವರ್ಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು (ಆದರೆ ಅವರೇ ಮಾಡುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು).

 3. ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ:

• ಆರೋಗ್ಯಕರ ಅಭ್ಯಾಸಗಳು: ಸಮತೋಲಿತ ಆಹಾರ, ಸಾಕಷ್ಟು ನಿದ್ರೆ ಮತ್ತು ದೈಹಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಗೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ ನೀಡುವುದು.
• ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯಗಳು: ಸರಿಯಾದ ಸಮಯ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ಮತ್ತು ಗೌರವಯುತ ವರ್ತನೆಯಂತಹ ಜೀವನ ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಕಲಿಸುವುದು.

ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರ ಪಾತ್ರ :

ಪೋಷಕರು ಶಾಲೆಯ ಒಂದು ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದು, ಶಾಲೆಯ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಬಹುದು.

1. ಶಿಕ್ಷಕರೊಂದಿಗೆ ಸಹಯೋಗ (Collaboration):

• ನಿಯಮಿತ ಸಂಪರ್ಕ: ಪೋಷಕ-ಶಿಕ್ಷಕರ ಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ (Parent-Teacher Meetings) ಹಾಜರಾಗುವುದು ಮತ್ತು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಮಕ್ಕಳ ಪ್ರಗತಿ ಮತ್ತು ಸವಾಲುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚಿಸುವುದು.
• ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ: ಮಗುವಿನ ಕಲಿಕೆ ಅಥವಾ ನಡವಳಿಕೆಯಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಶಿಕ್ಷಕರೊಂದಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಪರಿಹಾರ ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವುದು.

2. ಶಾಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ:

• ಸ್ವಯಂಸೇವೆ: ಶಾಲೆಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ದಿನಗಳು, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಮೇಳಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದು.
• ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಹಂಚಿಕೆ: ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ, ಕೌಶಲ್ಯ ಅಥವಾ ಸಮಯವನ್ನು ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಗ್ರಂಥಾಲಯಕ್ಕೆ ನೆರವು, ವೃತ್ತಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುವುದು) ಅಥವಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು.

3. ಶಾಲಾ ಆಡಳಿತ ಮತ್ತು ಯೋಜನೆಗೆ ಬೆಂಬಲ:

• ಪೋಷಕ ಸಮಿತಿಗಳು: ಶಾಲಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮೇಲುಸ್ತುವಾರಿ ಸಮಿತಿ (SDMC) ಯಂತಹ ಪೋಷಕರ ಸಮಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡು ಶಾಲೆಯ ನಿರ್ಧಾರಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು.

• ಮೂಲಭೂತ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಬೆಂಬಲ: ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು (ಉದಾ. ನೀರು, ಶುಚಿತ್ವ, ಪೀಠೋಪಕರಣ) ಒದಗಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಶ್ರಮಿಸುವುದು.

               ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಪೋಷಕರು ಕೇವಲ ಮಕ್ಕಳ ಶುಲ್ಕ ಪಾವತಿಸುವ ಅಥವಾ ಹೋಂವರ್ಕ್ ಮಾಡಿಸುವ ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತರಾಗದೆ, ಮಗುವಿನ ಮೊದಲ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕರಾಗಿ ಹಾಗೂ ಶಾಲೆಯ ಸಹ-ನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದು ಸರ್ವಾಂಗೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಯಶಸ್ಸಿಗೆ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ.

ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ತೋರಿದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ (ಎಸ್ ಎಸ್ ಎಲ್.ಸಿ. ಮತ್ತು ಪಿಯುಸಿ) ಅಭಿನಂದಿಸುವುದು.

ಸಮಯ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 12-00 ರಿಂದ 01-00ಗಂಟೆ :

ಪೋಷಕರಿಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು.

RTE ಕಾಯ್ದೆ  :

 * ಪೂರ್ಣ ಹೆಸರು: ಮಕ್ಕಳ ಉಚಿತ ಹಾಗು ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆ, 2009.

 * ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶ: ಭಾರತದಲ್ಲಿ 6 ರಿಂದ 14 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಮತ್ತು ಕಡ್ಡಾಯ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು (1ನೇ ತರಗತಿಯಿಂದ 8ನೇ ತರಗತಿಯವರೆಗೆ) ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕಾಗಿ ಒದಗಿಸುವುದು.

 * ಸಂವಿಧಾನದ ಆಧಾರ: ಈ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಭಾರತ ಸಂವಿಧಾನದ ಕಲಂ 21A ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

 * ಜಾರಿ ದಿನಾಂಕ: ಈ ಕಾಯ್ದೆಯು ಏಪ್ರಿಲ್ 1, 2010 ರಿಂದ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು.

ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು :

 * ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣ: 6 ರಿಂದ 14 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾವುದೇ ಮಗು ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಶುಲ್ಕ ಅಥವಾ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ.

 * ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣ: ಸೂಕ್ತ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವು 6 ರಿಂದ 14 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಗುವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ.

* ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ಪ್ರವೇಶ: ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದ ಅಥವಾ ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರದ 6 ವರ್ಷ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಮಗುವನ್ನು ಅವರ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ತರಗತಿಗೆ ಸೇರಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಇತರರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಲು ವಿಶೇಷ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ನೀಡಬೇಕು.

* ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ: ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಯುವವರೆಗೆ ಯಾವುದೇ ಮಗುವನ್ನು ಯಾವುದೇ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುವಂತಿಲ್ಲ (Fail ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ) ಅಥವಾ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ.

* ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಕಿರುಕುಳ ನಿಷೇಧ: ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ದೈಹಿಕ ಶಿಕ್ಷೆ ಅಥವಾ ಮಾನಸಿಕ ಕಿರುಕುಳ ನೀಡುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.

 * ಖಾಸಗಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾತಿ: ಖಾಸಗಿ ಅನುದಾನರಹಿತ ಶಾಲೆಗಳು ಪ್ರವೇಶ ಮಟ್ಟದ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ 1ನೇ ತರಗತಿ ಅಥವಾ ಪೂರ್ವ-ಪ್ರಾಥಮಿಕ) ಶೇಕಡಾ 25ರಷ್ಟು ಸೀಟುಗಳನ್ನು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿ ದುರ್ಬಲ ವರ್ಗದ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಮೀಸಲಿಡಬೇಕು.

ಈ ಕಾಯ್ದೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಒಂದು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿದೆ.

ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳು :

ಮಕ್ಕಳು ಈ ದೇಶದ ಭವಿಷ್ಯ. ಅವರು ಕೇವಲ ಮುಂದಿನ ನಾಗರಿಕರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇಂದಿನ ಪ್ರಜೆಗಳೂ ಹೌದು. ಅವರು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಲು ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಹಕ್ಕುಗಳು ಅವಶ್ಯಕ. 1989ರಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯು ಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ಒಡಂಬಡಿಕೆ (UNCRC), ಪ್ರತಿ ಮಗುವಿಗೆ ಕೆಲವು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತವು 1992ರಲ್ಲಿ ಈ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿದೆ.

ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ವಿಶಾಲ ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು:

1. ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕು (Right to Survival)

 * ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಗುವಿಗೂ ಜನ್ಮ ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಬದುಕುವ ಹಕ್ಕಿದೆ.

 * ಉತ್ತಮ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆ, ಪೌಷ್ಟಿಕ ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛ ಪರಿಸರವನ್ನು ಹೊಂದುವ ಹಕ್ಕು ಇದರಲ್ಲಿದೆ.

 * ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಗುವಿಗೆ ಒಂದು ಹೆಸರು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದುವ ಹಕ್ಕಿದೆ.

2. ರಕ್ಷಣೆಯ ಹಕ್ಕು (Right to Protection)

 * ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದ ಹಕ್ಕು. ಪ್ರತಿ ಮಗು ದೈಹಿಕ, ಮಾನಸಿಕ ಮತ್ತು ಲೈಂಗಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಪಡೆಯಬೇಕು.

 * ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ ಪದ್ಧತಿ, ಭಿಕ್ಷಾಟನೆ, ಶೋಷಣೆ, ಮತ್ತು ನಿರ್ಲಕ್ಷ್ಯದಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕು ಅವರಿಗಿದೆ.

 * ಇದೇ ರಕ್ಷಣೆಯ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಲು ಪೋಕ್ಸೋ (POCSO) ಕಾಯ್ದೆ ಯಂತಹ ಕಾನೂನುಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ.

3. ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಹಕ್ಕು (Right to Development)

 * ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಮಗುವಿಗೂ ಉಚಿತ ಮತ್ತು ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯುವ ಹಕ್ಕಿದೆ. ಶಿಕ್ಷಣವೇ ನಮ್ಮ ಭವಿಷ್ಯದ ಅಡಿಪಾಯ.

 * ಬೆಳೆಯಲು, ಆಟವಾಡಲು, ಮನರಂಜನೆ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಸಿಗಬೇಕು.

 * ಪ್ರತಿಭೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅವರ ಸಮಗ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ವಿಕಾಸಕ್ಕೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡಬೇಕು.

4. ಪಾಲುಗೊಳ್ಳುವ ಹಕ್ಕು (Right to Participation)

 * ತಮ್ಮ ಜೀವನದ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಮತ್ತು ಆ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸಿಗುವ ಹಕ್ಕು ಮಕ್ಕಳಿಗಿದೆ.

 * ತಮ್ಮ ನಂಬಿಕೆ, ಧರ್ಮ ಮತ್ತು ಆಲೋಚನೆಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಅವರಿಗಿದೆ.

ನಮ್ಮ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಏನು?

ಕೇವಲ ಹಕ್ಕುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡುವುದು ಸಾಲದು. ಅವುಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಕ್ಕೆ ತರುವುದು ನಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ.

 * ಪೋಷಕರು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಕರು ಮಕ್ಕಳ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ವಾತಾವರಣ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕು.

 * ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕರೂ ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ ಪದ್ಧತಿ ಅಥವಾ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ಕಂಡರೆ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತಬೇಕು.

 * ಯಾವುದೇ ಮಗು ಸಂಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದರೆ, ತಕ್ಷಣವೇ ಮಕ್ಕಳ ಸಹಾಯವಾಣಿ 1098 ಗೆ ಕರೆ ಮಾಡಿ.

ನೆನಪಿಡಿ, ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವುದು ಕೇವಲ ಸರ್ಕಾರದ ಕೆಲಸವಲ್ಲ; ಇದು ನಮ್ಮ ಸಮಾಜದ, ನಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ನೈತಿಕ ಕರ್ತವ್ಯವಾಗಿದೆ.

ನಾವು ಅವರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ, ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರೆ, ಅವರು ನಮಗಾಗಿ ಒಂದು ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಮಕ್ಕಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿ: 

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿ (Karnataka State Child Protection Policy)

ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ 'ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣಾ ನೀತಿ-2016' ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ (ಇದರ ಪರಿಷ್ಕರಣೆ 2023 ರಲ್ಲಿ ಆಗಿದೆ). 

 ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶಗಳು:

• ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವವರಿಗೆ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು.
• ​ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ (ಶಾಲೆಗಳು, ಕಾಲೇಜುಗಳು) ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲಿನ ದೌರ್ಜನ್ಯ ತಡೆಯಲು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ವಾತಾವರಣ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ನೀಡುವುದು.

ಪೋಕ್ಸೋ ಕಾಯಿದೆ :

ಪೋಕ್ಸೋ ಕಾಯ್ದೆ ಬಾಲ ನ್ಯಾಯ (ಮಕ್ಕಳ ಪಾಲನೆ ಮತ್ತು ಪೋಷಣೆ) ಕಾಯಿದೆ-2015, ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಿಷೇಧ ಅಧಿನಿಯಮ-2006 ದಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಕಾನೂನುಗಳ ಸಮರ್ಪಕ ಅನುಷ್ಠಾನವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು.

• ಖಂಡಿತ, 'POCSO' (ಪೋಕ್ಸೊ) ಕುರಿತು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲಿದೆ.
• 'POCSO' (ಪೋಕ್ಸೊ) ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಕಾಯ್ದೆಯ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ರೂಪವಾಗಿದೆ.
• 'POCSO' (ಪೋಕ್ಸೊ) ಪೂರ್ಣ ರೂಪ:
• ಲೈಂಗಿಕ ಅಪರಾಧಗಳಿಂದ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣೆ ಕಾಯ್ದೆ, ೨೦೧೨
• (Protection of Children from Sexual Offences Act, 2012)
•  ಪೋಕ್ಸೊ ಕಾಯ್ದೆ ಎಂದರೇನು? ಪೋಕ್ಸೊ ಕಾಯ್ದೆಯು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಲೈಂಗಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯ, ಲೈಂಗಿಕ ಕಿರುಕುಳ ಮತ್ತು ಅಶ್ಲೀಲತೆಯಂತಹ (ಪೋರ್ನೋಗ್ರಫಿ) ಅಪರಾಧಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ 2012 ರಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಮತ್ತು ಕಠಿಣ ಕಾನೂನು ಆಗಿದೆ.

• ಈ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ, 18 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು "ಮಗು" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
•  ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳು
• ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣೆ: 18 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಲೈಂಗಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯವನ್ನು ಈ ಕಾಯ್ದೆ ತಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪರಾಧಿಗಳಿಗೆ ಕಠಿಣ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸುತ್ತದೆ.
• ಮಕ್ಕಳ-ಸ್ನೇಹಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ: ದೂರು ದಾಖಲಿಸುವುದರಿಂದ ಹಿಡಿದು ವಿಚಾರಣೆ ಮುಗಿಯುವವರೆಗೆ, ಇಡೀ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಮಗುವಿಗೆ ಸ್ನೇಹಪರವಾಗಿರಬೇಕು ಎಂದು ಈ ಕಾಯ್ದೆ ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
• ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು: ಪೋಕ್ಸೊ ಪ್ರಕರಣಗಳ ತ್ವರಿತ ವಿಚಾರಣೆಗಾಗಿ ವಿಶೇಷ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳನ್ನು (Special Courts) ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
• ಗುರುತು ರಕ್ಷಣೆ: ಸಂತ್ರಸ್ತ ಮಗುವಿನ ಗುರುತನ್ನು (ಹೆಸರು, ವಿಳಾಸ, ಫೋಟೋ ಇತ್ಯಾದಿ) ಯಾವುದೇ ಮಾಧ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದನ್ನು ಈ ಕಾಯ್ದೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ.
• ದೂರು ನೀಡುವುದು ಕಡ್ಡಾಯ: ಮಗುವಿನ ಮೇಲೆ ದೌರ್ಜನ್ಯ ನಡೆದಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಇದ್ದರೂ, ಅದನ್ನು ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ (ಪೊಲೀಸ್ ಅಥವಾ ವಿಶೇಷ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣಾ ಘಟಕ) ತಿಳಿಸದಿದ್ದರೆ, ಅದೂ ಕೂಡ ಈ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ.

ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ :

         ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಮತ್ತು ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಲು "ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಿಷೇಧ ಕಾಯ್ದೆ, 2006" (Prohibition of Child Marriage Act, 2006) ಅನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ.

ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ಎಂದರೇನು?

ಈ ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ವಯಸ್ಸಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮದುವೆಯಾಗುವುದನ್ನು "ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ" ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಿಗೆ: 18 ವರ್ಷ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿರಬೇಕು.

 * ಗಂಡು ಮಗುವಿಗೆ: 21 ವರ್ಷ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿರಬೇಕು.

ಈ ವಯಸ್ಸಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವವರಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಾರ್ಹ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ.

 ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು

 * ಕಠಿಣ ಶಿಕ್ಷೆ:

* ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ನಡೆಸುವ, ಪ್ರಚೋದಿಸುವ ಅಥವಾ ಭಾಗವಹಿಸುವ 18 ವರ್ಷ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಯಾವುದೇ ಪುರುಷನಿಗೆ (ವರನೂ ಸೇರಿದಂತೆ) 2 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಕಠಿಣ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ₹1 ಲಕ್ಷದವರೆಗೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಬಹುದು.

              ಮದುವೆ ಮಾಡಿಸಿದ ಪೋಷಕರು, ಸಂಬಂಧಿಕರು, ಮದುವೆ ನಡೆಸಿಕೊಟ್ಟ ಪುರೋಹಿತರು/ಧರ್ಮ ಗುರುಗಳು, ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾದ ಎಲ್ಲರೂ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಅರ್ಹರಾಗುತ್ತಾರೆ.

 * ಜಾಮೀನು ರಹಿತ ಅಪರಾಧ:

   * ಇದು ಒಂದು ಗಂಭೀರ ಅಪರಾಧ (Cognizable) ಮತ್ತು ಜಾಮೀನು ರಹಿತ (Non-bailable) ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಅಂದರೆ, ಆರೋಪಿಗಳನ್ನು ವಾರಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಬಂಧಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಜಾಮೀನು ಸಿಗುವುದು ಕಷ್ಟ.

 * ಮದುವೆಯ ಸ್ಥಿತಿಗತಿ (ಕರ್ನಾಟಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ):

   * ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಿಷೇಧ (ಕರ್ನಾಟಕ ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಕಾಯ್ದೆ, 2016 ರ ಪ್ರಕಾರ, ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಯಾವುದೇ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವನ್ನು "ಶೂನ್ಯ" (Void ab-initio) ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

   ಇದರರ್ಥ, ಆ ಮದುವೆಯು ಆರಂಭದಿಂದಲೇ ಕಾನೂನಿನ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಮಾನ್ಯವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನು ಮಾನ್ಯತೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ.

 ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹದ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳು :

ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹವು ಕೇವಲ ಕಾನೂನು ಉಲ್ಲಂಘನೆಯಲ್ಲ, ಅದೊಂದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಪಿಡುಗು. ಇದರಿಂದಾಗುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು:

 * ಶಿಕ್ಷಣದ ಕೊರತೆ: ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಶಿಕ್ಷಣದಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ.

 * ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು: ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಗರ್ಭಧರಿಸುವುದರಿಂದ ತಾಯಿ ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವಿರುತ್ತದೆ. ಅಪೌಷ್ಟಿಕತೆ, ತಾಯಂದಿರ ಮರಣ ಮತ್ತು ಶಿಶು ಮರಣ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ.

 * ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯ: ಮಕ್ಕಳು ಕೌಟುಂಬಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯ, ಲೈಂಗಿಕ ದೌರ್ಜನ್ಯ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಹೆಚ್ಚು.

 * ಬಡತನ: ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯಗಳಿಲ್ಲದೆ ಬಡತನದ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

📞 ದೂರು ನೀಡುವುದು ಎಲ್ಲಿ?

ನಿಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಅಥವಾ ನಡೆಯಲು ಸಿದ್ಧತೆ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದರೆ, ನೀವು ಈ ಕೆಳಗಿನವರಿಗೆ ದೂರು ನೀಡಬಹುದು:

 * ಮಕ್ಕಳ ಸಹಾಯವಾಣಿ: 1098 (ಟೋಲ್-ಫ್ರೀ)

 * ಸ್ಥಳೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆ: 112

 * ಜಿಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣಾ ಘಟಕ (DCPU)

 * ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆ (CDPO)

 * ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ ನಿಷೇಧ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ತಹಶೀಲ್ದಾರರು, BEO ಇತ್ಯಾದಿ)

ಗಮನಿಸಿ: ದೂರು ನೀಡಿದವರ ಹೆಸರನ್ನು ಗೌಪ್ಯವಾಗಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ ನಿಷೇಧ : 

         ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲು "ಬಾಲಕ ಹಾಗೂ ಹದಿಹರೆಯದ ಕಾರ್ಮಿಕ (ನಿಷೇಧ ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ) ಕಾಯ್ದೆ, 1986" (The Child and Adolescent Labour (Prohibition and Regulation) Act, 1986) ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ. 2016 ರಲ್ಲಿ ಈ ಕಾಯ್ದೆಗೆ ಮಹತ್ವದ ತಿದ್ದುಪಡಿ ತರಲಾಗಿದ್ದು, ಅದನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಕಠಿಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಮುಖ ನಿಬಂಧನೆಗಳು

ಈ ಕಾಯ್ದೆಯು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ವಯಸ್ಸಿನ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಗುಂಪುಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತದೆ:

 * "ಬಾಲಕ" (Child): 14 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನವರು

   * ಈ ಕಾಯ್ದೆಯ ಪ್ರಕಾರ, 14 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ಮಗುವನ್ನು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಉದ್ಯೋಗದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.

   * ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ.

 * "ಹದಿಹರೆಯದವರು" (Adolescent): 14 ರಿಂದ 18 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರು

   * 14 ವರ್ಷ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಆದರೆ 18 ವರ್ಷ ತುಂಬದ ಹದಿಹರೆಯದವರನ್ನು ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಆದರೆ...

   * ಅಪಾಯಕಾರಿ ಎಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ಯಾವುದೇ ಉದ್ಯೋಗ ಅಥವಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ (Hazardous Occupations) ಅವರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ.

   * ಉದಾಹರಣೆ: ಗಣಿಗಳು, ರಾಸಾಯನಿಕ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು, ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲಸ, ನಿರ್ಮಾಣ ಸ್ಥಳಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ.

Exceptions ವಿನಾಯಿತಿಗಳು

ಕಾನೂನು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ವಿನಾಯಿತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ:

 * ಮಕ್ಕಳು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ಉದ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ (Family Enterprises) ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು.

 * ಆದರೆ, ಈ ಸಹಾಯವು ಶಾಲಾ ಸಮಯದ ನಂತರ ಅಥವಾ ರಜಾದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಇರಬೇಕು.

 * ಆ ಕೆಲಸವು ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿರಬಾರದು ಮತ್ತು ಮಗುವಿನ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಬಾರದು.

ಶಿಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಮಾಣ

ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಗಂಭೀರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ.

 * ಉದ್ಯೋಗದಾತರಿಗೆ (ಮಾಲೀಕರಿಗೆ):

   * 6 ತಿಂಗಳಿಂದ 2 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ.

   * ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ₹20,000 ದಿಂದ ₹50,000 ವರೆಗೆ ದಂಡ ವಿಧಿಸಬಹುದು.

 * ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಅಪರಾಧ: ಎರಡನೇ ಬಾರಿಗೆ ಅದೇ ತಪ್ಪು ಮಾಡಿದರೆ, 1 ವರ್ಷದಿಂದ 3 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

📞ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕ ಪದ್ಧತಿ ಕಂಡುಬಂದರೆ ಏನು ಮಾಡಬೇಕು?

ನಿಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಬಾಲಕಾರ್ಮಿಕರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿರುವುದು ಕಂಡುಬಂದರೆ, ದಯವಿಟ್ಟು ತಕ್ಷಣ ದೂರು ನೀಡಿ. ದೂರುದಾರರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಗೌಪ್ಯವಾಗಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಮಕ್ಕಳ ಸಹಾಯವಾಣಿ (CHILDLINE): 1098

   * ಇದು 24/7 ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ಉಚಿತ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಾಯವಾಣಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ.

 * ಪೊಲೀಸ್ ತುರ್ತು ಸಹಾಯವಾಣಿ: 112

 * ಜಿಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳ ರಕ್ಷಣಾ ಘಟಕ (DCPU): ಪ್ರತಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಇಲಾಖೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಘಟಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

 * ಕಾರ್ಮಿಕ ಇಲಾಖೆ: ನಿಮ್ಮ ತಾಲೂಕು ಅಥವಾ ಜಿಲ್ಲಾ ಕಾರ್ಮಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಗೆ ದೂರು ನೀಡಬಹುದು.

ವಿಶೇಷ ಚೇತನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಿಗುವ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು :

   ವಿಶೇಷ ಚೇತನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಿಗುವ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು(Children with Special Needs - CWSN) ಹಲವು ರೀತಿಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಈ ಎಲ್ಲಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು "ಸಮಗ್ರ ಶಿಕ್ಷಣ" (Samagra Shiksha) ಅಭಿಯಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ. ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶ "ಸಮನ್ವಯ ಶಿಕ್ಷಣ" (Inclusive Education) ನೀಡುವುದು, ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಒಂದೇ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಓದಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವುದು.

ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಗುವ ಪ್ರಮುಖ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:

೧. ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ನೆರವು

 * ಉಚಿತ ವೈದ್ಯಕೀಯ ತಪಾಸಣೆ: ಶಾಲಾ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿರುವ ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯತೆಗಳನ್ನು (ಅಂಗವಿಕಲತೆ) ಗುರುತಿಸಲು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಬಿರಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಅಗತ್ಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ: ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಬೇಕಾದ ಅಂಗವಿಕಲತೆಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ (Disability Certificate/UDID Card) ಮತ್ತು ಇತರ ವೈದ್ಯಕೀಯ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಚಿಕಿತ್ಸಾ ನೆರವು (Therapy): ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಫಿಸಿಯೋಥೆರಪಿ (Physiotherapy), ಸ್ಪೀಚ್ ಥೆರಪಿ (Speech Therapy) ಮುಂತಾದ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಬ್ಲಾಕ್ (ತಾಲೂಕು) ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇರುತ್ತದೆ.

೨. ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು ಮತ್ತು ಭತ್ಯೆಗಳು

 * ವಿಶೇಷ ಭತ್ಯೆ (Stipend): ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯವುಳ್ಳ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ (ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ) ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಂದುವರಿಸಲು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಭತ್ಯೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಸಾರಿಗೆ ಭತ್ಯೆ (Transport Allowance): ಶಾಲೆಗೆ ಬರಲು ಕಷ್ಟವಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ, ಶಾಲೆಗೆ ಬಂದು ಹೋಗಲು ಸಾರಿಗೆ ಭತ್ಯೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಸಹಾಯಕ ಭತ್ಯೆ (Escort Allowance): ಮಗುವಿನ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಲೆಗೆ ಬರಲು ಪೋಷಕರಿಗೆ ಅಥವಾ ಸಹಾಯಕರ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದ್ದರೆ (ತೀವ್ರ ಅಂಗವಿಕಲತೆ ಹೊಂದಿದ್ದರೆ), ಅವರಿಗೂ ಸಹಾಯಕ ಭತ್ಯೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

೩. ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಮತ್ತು ಬೋಧನಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು

 * ವಿಶೇಷ ಶಿಕ್ಷಕರು (Special Educators): ಪ್ರತಿ ಬ್ಲಾಕ್ (BRC) ಮತ್ತು ಕ್ಲಸ್ಟರ್ (CRC) ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಶಿಕ್ಷಕರು ಅಥವಾ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಇರುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಶಾಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ, ವಿಶೇಷ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ಪಾಠ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.

 * ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಕೊಠಡಿ (Resource Room): ಬ್ಲಾಕ್ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ (BRC) ವಿಶೇಷ ಬೋಧನಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಕೊಠಡಿ ಇರುತ್ತದೆ.

 * ವಿಶೇಷ ಬೋಧನಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು (TLM):

   * ಅಂಧ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ: ಬ್ರೈಲ್ ಲಿಪಿಯ ಪುಸ್ತಕಗಳು, ಬ್ರೈಲ್ ಸ್ಲೇಟ್ ಮತ್ತು ಕಿಟ್‌ಗಳು.

   * ಕಡಿಮೆ ದೃಷ್ಟಿ ಇರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ: ದೊಡ್ಡ ಅಕ್ಷರದ (Large Print) ಪುಸ್ತಕಗಳು ಮತ್ತು ಭೂತಗನ್ನಡಿ (Magnifying glass).

   * ಶ್ರವಣ ದೋಷವಿರುವ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ: ಶ್ರವಣ ಸಾಧನಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷ ಬೋಧನಾ ವಿಧಾನಗಳು.

೪. ಉಚಿತ ಸಹಾಯಕ ಸಾಧನಗಳು (Aids and Appliances)

ಮಕ್ಕಳ ಅಂಗವಿಕಲತೆಯ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ, ಅವರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:

 * ಗಾಲಿಕುರ್ಚಿ (Wheelchair)

 * ಊರುಗೋಲು (Crutches)

 * ಶ್ರವಣ ಸಾಧನಗಳು (Hearing Aids)

 * ವಿಶೇಷ ಕನ್ನಡಕ (Spectacles)

 * ಕೃತಕ ಕಾಲು ಅಥವಾ ಕೈ (Prosthetic limbs)

೫. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಪರೀಕ್ಷಾ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು

 * ಅಂಗವಿಕಲ-ಸ್ನೇಹಿ ಶೌಚಾಲಯ: ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಶೌಚಾಲಯಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ.

 * ರ‍್ಯಾಂಪ್ (Ramp) ವ್ಯವಸ್ಥೆ: ಗಾಲಿಕುರ್ಚಿ ಬಳಸುವ ಮಕ್ಕಳು ತರಗತಿಗಳಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಹೋಗಲು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಇಳಿಜಾರು (Ramp) ಮತ್ತು ಕೈಹಿಡಿಗಳನ್ನು (Handrails) ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

 * ಪರೀಕ್ಷಾ ವಿನಾಯಿತಿಗಳು:

   * ಪರೀಕ್ಷೆ ಬರೆಯಲು ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಮಯ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

   * ಅಗತ್ಯವಿದ್ದರೆ ಉತ್ತರಗಳನ್ನು ಹೇಳಿ ಬರೆಯಿಸಲು ಲೇಖಕರ (Scribe) ಸೌಲಭ್ಯ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

   * ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಿತ, ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಾಯಿತಿ ಇರುತ್ತದೆ.

ಈ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು ಹೇಗೆ?

 * ಮೊದಲು ನಿಮ್ಮ ಮಗುವನ್ನು ಹತ್ತಿರದ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಗೆ ದಾಖಲಿಸಿ.

 * ಶಾಲೆಯ ಮುಖ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ (Headmaster) ಮಗುವಿನ ವಿಶೇಷ ಅಗತ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿ.

 * ಮಗುವಿನ ಅಂಗವಿಕಲತೆಯ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರ (Disability Certificate) ಮತ್ತು UDID ಕಾರ್ಡ್ (ಇದ್ದರೆ) ಪ್ರತಿಯನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ನೀಡಿ.

 * ಶಾಲೆಯ ಶಿಕ್ಷಕರು ನಿಮ್ಮನ್ನು ಬ್ಲಾಕ್ ಮಟ್ಟದ ಸಂಪನ್ಮೂಲ ವ್ಯಕ್ತಿ (Resource Person) ಅಥವಾ ವಿಶೇಷ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಮುಂದಿನ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗೆ (ಭತ್ಯೆ, ಸಹಾಯಕ ಸಾಧನಗಳು ಇತ್ಯಾದಿ) ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.

ಈ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಪ್ರಮಾಣವು ರಾಜ್ಯದಿಂದ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಕಾಲಕಾಲಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಬದಲಾಗಬಹುದು.

ಸಮಯ : ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 01-00 ರಿಂದ 01-30ಗಂಟೆ

ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗೀದಾರರ ಪಾತ್ರ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ, ಪೋಷಕರ ಪ್ರತಿಭೆ ಗುರ್ತಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ಪಡೆ ಯುವುದು :

        ಶಾಲೆಯ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಕೇವಲ ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಲ್ಲ. ಅದೊಂದು ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರಯತ್ನ. ಇದರಲ್ಲಿ "ಭಾಗೀದಾರರು" (Stakeholders) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಪಾತ್ರವೂ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ.

         ಈ ಭಾಗೀದಾರರಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಮುಖರು. ಅವರಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ, ಶಾಲೆಯ ಒಳಿತಿಗಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ವೇಗವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಶಾಲಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗೀದಾರರ ಪಾತ್ರ

ಶಾಲೆಯ ಭಾಗೀದಾರರು ಎಂದರೆ ಶಾಲೆಯ ಯಶಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ನೇರ ಅಥವಾ ಪರೋಕ್ಷ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪು.

 * ಪೋಷಕರು: ಮಕ್ಕಳ ಕಲಿಕೆ, ಶಿಸ್ತು ಮತ್ತು ಶಾಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು. ಶಾಲಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮೇಲುಸ್ತುವಾರಿ ಸಮಿತಿ (SDMC) ಮೂಲಕ ಶಾಲೆಯ ನಿರ್ಧಾರಗಳಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವುದು.

 * ಶಿಕ್ಷಕರು ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯ ಶಿಕ್ಷಕರು: ಗುಣಮಟ್ಟದ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವುದು, ಮಕ್ಕಳ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಪೋಷಕರು-ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದುವುದು.

 * ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು: ಶಿಸ್ತಿನಿಂದ ಕಲಿಯುವುದು, ಶಾಲೆಯ ಆಸ್ತಿಪಾಸ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವುದು ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಭಾಗವಹಿಸುವುದು.

 * ಶಾಲಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮೇಲುಸ್ತುವಾರಿ ಸಮಿತಿ (SDMC): ಶಾಲೆಯ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು, ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಅನುದಾನವನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಒಟ್ಟಾರೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ಮೇಲೆ ನಿಗಾ ಇಡುವುದು.

 * ಸಮುದಾಯ ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಮುಖಂಡರು: ಶಾಲೆಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು (ಭೌತಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ) ಒದಗಿಸುವುದು, ಶಾಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ನೀಡುವುದು ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯನ್ನು "ನಮ್ಮ ಶಾಲೆ" ಎಂಬ ಭಾವನೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವುದು.

 * ಹಳೆಯ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು: ತಾವು ಕಲಿತ ಶಾಲೆಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯಾಗಿ ಆರ್ಥಿಕ ನೆರವು, ಸಂಪನ್ಮೂಲ (ಪುಸ್ತಕ, ಕಂಪ್ಯೂಟರ್) ಒದಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಪರ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಮಕ್ಕಳೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದು.

ಪೋಷಕರ ಪ್ರತಿಭೆ ಗುರುತಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಸಹಕಾರ ಪಡೆಯುವುದು

ಪ್ರತಿ ಪೋಷಕರಲ್ಲಿಯೂ ಒಂದೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಥವಾ ಪ್ರತಿಭೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದು ಅವರ ವೃತ್ತಿಯಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಹವ್ಯಾಸವಾಗಿರಬಹುದು. ಇವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಶಾಲೆಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಜಾಣ್ಮೆಯ ನಡೆಯಾಗಿದೆ.

ಪ್ರತಿಭೆ ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ?

 * ಸಮೀಕ್ಷಾ ಪತ್ರ (Survey Form):

   * ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಶಾಲೆಗೆ ಸೇರಿಸುವಾಗ ಅಥವಾ ಪೋಷಕರ ಸಭೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪೋಷಕರಿಗೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಪ್ರಶ್ನಾವಳಿ ನೀಡಿ.

   * ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರ ವಿದ್ಯಾರ್ಹತೆ, ವೃತ್ತಿ, ವಿಶೇಷ ಹವ್ಯಾಸಗಳು (ಉದಾ: ಸಂಗೀತ, ಚಿತ್ರಕಲೆ, ತೋಟಗಾರಿಕೆ, ಬರವಣಿಗೆ, ಕ್ರೀಡೆ) ಮತ್ತು ಶಾಲೆಯ ಯಾವ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ಇಷ್ಟಪಡುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ಕೇಳಿ.

 * ಪೋಷಕರ ಸಭೆ (Parent-Teacher Meetings):

   * ಸಭೆಗಳನ್ನು ಕೇವಲ ಮಕ್ಕಳ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ ತೋರಿಸಲು ಸೀಮಿತಗೊಳಿಸಬೇಡಿ.

   * ಪೋಷಕರಿಗೆ ಮುಕ್ತವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿ. "ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ಯಾರು ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಮಾತನಾಡಬಲ್ಲಿರಿ?", "ಯಾರಿಗೆ ಕ್ರೀಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಇದೆ?" ಎಂದು ನೇರವಾಗಿ ಕೇಳಿ.

 * ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಸಂವಾದ:

   * ಶಿಕ್ಷಕರು ಪೋಷಕರೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವಾಗ ಅವರ ಆಸಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಸಹಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು (ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು) ಹೇಗೆ?

ಪೋಷಕರ ಪ್ರತಿಭೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ನಂತರ, ಅದನ್ನು ಶಾಲೆಯ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ತಕ್ಕಂತೆ ಈ ರೀತಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು:

 * ವೃತ್ತಿಪರ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು:

* ವೈದ್ಯರು/ದಾದಿಯರು: ಉಚಿತ ಆರೋಗ್ಯ ತಪಾಸಣಾ ಶಿಬಿರ ನಡೆಸುವುದು ಅಥವಾ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸ್ವಚ್ಛತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸುವುದು.

* ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳು/ಗುತ್ತಿಗೆದಾರರು: ಶಾಲೆಯ ಕಟ್ಟಡದ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ದುರಸ್ತಿ, ಹೊಸ ಕೊಠಡಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಸಲಹೆ ನೀಡುವುದು.

* ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳು/ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧಕರು: ಶಾಲೆಯ SDMC ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು, ಆರ್ಥಿಕ ಸಾಕ್ಷರತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಬಹುದು.

* ಪೊಲೀಸ್/ಸೈನಿಕರು: ಶಿಸ್ತು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಬ್ಬಗಳ ಪಥಸಂಚಲನ, ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವುದು.

 * ಹವ್ಯಾಸ ಮತ್ತು ಕಲೆಗಳು:

 * ಚಿತ್ರಕಲಾವಿದರು: ಶಾಲೆಯ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸುಂದರವಾದ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು (ಕಲಿಕೆಗೆ ಪೂರಕವಾದ) ಬಿಡಿಸುವುದು, ಮಕ್ಕಳ ಚಿತ್ರಕಲಾ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಿಗೆ ತೀರ್ಪುಗಾರರಾಗುವುದು.

* ಸಂಗೀತಗಾರರು/ನೃತ್ಯಪಟುಗಳು: ಶಾಲಾ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವ ಅಥವಾ ಇತರ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹಾಡು, ನೃತ್ಯ ಹೇಳಿಕೊಡುವುದು.

* ಬರಹಗಾರರು/ಪತ್ರಕರ್ತರು: ಶಾಲೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಂಚಿಕೆ (School Magazine) ಹೊರತರಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು.

* ರೈತರು/ತೋಟಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಇರುವವರು: ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ "ಕೈತೋಟ" (School Garden) ನಿರ್ಮಿಸಲು, ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಸಾವಯವ ಕೃಷಿ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು.

 * ಇತರ ಕೌಶಲ್ಯಗಳು:

  * ಬಡಗಿ (Carpenter)/ಎಲೆಕ್ಟ್ರೀಷಿಯನ್: ಶಾಲೆಯ ಬೆಂಚು, ಬಾಗಿಲು, ಅಥವಾ ವಿದ್ಯುತ್ ಉಪಕರಣಗಳ ಸಣ್ಣಪುಟ್ಟ ರಿಪೇರಿ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಡುವುದು.

*ಅಡುಗೆಯಲ್ಲಿ ನಿಪುಣರು: ಶಾಲಾ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಬಿಸಿಯೂಟದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು.

 * ಕ್ರೀಡಾಪಟುಗಳು: ಶಾಲಾ ಕ್ರೀಡಾಕೂಟ ಆಯೋಜಿಸಲು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು.

ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶ: ಪೋಷಕರು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ ನೀಡುವ ಸೇವೆಯನ್ನು ಶಾಲೆ ಗುರುತಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಗೌರವಿಸಬೇಕು. ಶಾಲಾ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಂತಹ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಪೋಷಕರಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಅಭಿನಂದನೆ ಸಲ್ಲಿಸುವುದರಿಂದ, ಇನ್ನಷ್ಟು ಪೋಷಕರು ಕೈಜೋಡಿಸಲು ಪ್ರೇರಣೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ.

ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲ : ವಿಷಯ ಸಂಗ್ರಹ ವಿವಿಧ Online ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರರದ ಕಾಯ್ದೆ-ಆದೇಶಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿ ಸಂಗ್ರಹ.